In het AI-tijdperk is stilstaan geen optie. Want terwijl AI steeds meer instapbanen automatiseert, verdwijnen juist die functies waarin jong talent zich normaal ontwikkelt. De druk op ervaren leiders om het goede voorbeeld te geven, groeit. 

Een moderne leider moet zichzelf continu blijven ontwikkelen, digitaal geletterd zijn en bereid zijn het goede voorbeeld te geven. Nieuwsgierigheid is daarbij cruciaal, zoals Microsoft-CEO Satya Nadella het verwoordt: de beste leiders zijn geen “know-it-alls” maar “learn-it-alls”. Dit betekent: nieuwe technologieën met open blik verkennen, fouten durven maken en daar openlijk van leren. Zó ontstaat een cultuur waarin leren en innoveren vanzelfsprekend is. 

Digitale geletterdheid is daarbij cruciaal. Leiders hoeven geen AI-experts te zijn, maar ze moeten wél begrijpen hoe AI werkt en welke impact het kan hebben op mensen. Alleen dan kunnen ze geloofwaardig richting geven in een technologische transformatie.  

Een leider die zelf actief experimenteert met AI laat zien: leren hoort bij de job. Onderzoek bevestigd dat leiders die zelf blijven leren om AI effectief te benutten, maken de organisatie wendbaarder en innovatiever.  

Leiderschap in deze tijd draait niet alleen om de leider zelf, maar ook het aanjagen van leerenergie in het hele team. Want als AI sneller ontwikkelt dan de mensen die ermee werken, ontstaat er een gevaarlijke kloof – tussen technologie en talent.  

Effectieve leiders doorbreken deze kloof. Ze bouwen aan een cultuur waarin leren bij het werk hoort en dat AI-vaardigheden worden gezien als een kans  in plaats van een bedreiging. Dit begint bij het wegnemen van angst: AI is er niet om je werk over te nemen, maar kan het werk verrijken – bijvoorbeeld door repetitieve taken over te nemen. 

Maar, leren lukt alleen als het veilig voelt. Nieuwe dingen leren gaat nu eenmaal met vallen en opstaan. Geef daarom expliciet aan: fouten maken mag – sterker nog, dat het gezien wordt als waardevolle feedback op weg naar verbetering. Uit onderzoek weten we dat psychologische veiligheid een absolute randvoorwaarde is voor experimenteren en leren in teams. Wanneer medewerkers voelen dat ze mogen pionieren zonder afbreukrisico, zullen ze sneller nieuwe AI-vaardigheden oppakken en innovaties aandragen. 

Eigenaarschap is het nieuwe goud in een wereld vol verandering. De opkomst van AI gaat gepaard met snelle, soms disruptieve veranderingen in werk en organisaties. Medewerkers die het heft in eigen handen nemen, zijn productiever, tevredener en creatiever – stuk voor stuk kwaliteiten van onschatbare waarde voor iedere organisatie. Maar eigenaarschap ontstaat niet vanzelf. Leiders spelen hierin een sleutelrol. 

• Tot slot: wees empathisch. Onderzoek toont aan dat emotionele intelligentie bij leiders hand in hand gaat met zelfleiderschap bij medewerkers. Leidinggevenden die écht luisteren, ruimte geven en hun mensen laten schitteren, maken het eenvoudiger voor medewerkers om verantwoordelijkheid te nemen.

AI mag dan revolutionair zijn, maar wat ons mens maakt, blijft onvervangbaar. In een wereld vol algoritmen wordt de menselijke maat belangrijker dan ooit. De beste leiders in het digitale tijdperk vinden een balans tussen technologie en menselijkheid.  Machines kunnen veel, maar geen verbinding maken of moreel afwegen. Daar ligt de unieke waarde van mensen. 

Leiders kunnen het unieke menselijke kapitaal versterken door soft skills net zo serieus te nemen als een digitale training. Een leidinggevende in een AI-gedreven bedrijf zou evengoed workshops kunnen faciliteren over empathisch communiceren of creatief probleem oplossen, als over data-literacy. Daarnaast is het van belang dat leiders voorleven wat human-touch betekent. Dat kan iets eenvoudigs zijn als tijd vrijmaken voor persoonlijke gesprekken in een verder geautomatiseerd proces, of besluiten om bij delicate kwesties altijd “een mens in de loop” te houden in plaats van alles aan een algoritme over te laten. 

Visie en wetenschap komen hier samen. Zo benadrukt Harvard-onderzoeker Raffaella Sadun dat leidinggevenden zich voortdurend moeten heruitvinden en aanpassen. Dat vraagt om menselijk adaptief vermogen, wat machines niet bezitten.  AI kan routinewerk overnemen, maar juist daardoor komt menselijke creativiteit vrij voor complexere taken. Eén van de vijf pijlers van effectief AI-leiderschap is niet voor niets creativiteit – het vermogen om buiten gebaande paden te denken, nieuwe ideeën te omarmen en innovatie te leiden. 

Geen AI-transformatie is compleet zonder effectief verandermanagement. Technologie verandert processen, leiders veranderen gedrag. Zij moeten hun medewerkers veilig gidsen door onzekerheid en veranderingen in rollen. Dit vergt empathie, een duidelijke visie en een gedegen planning. 

• Begin met het communiceren van een inspirerende verander-visie. Waarom AI? Wat levert het op, voor zowel de organisatie als voor henzelf? Transparantie is hier essentieel: wees eerlijk over welke werkzaamheden kunnen veranderen of verdwijnen én welke nieuwe mogelijkheden daarvoor in de plaats komen. Werknemers waarderen openheid en zullen eerder meegaan in de reis als ze zich serieus genomen voelen. 
• Investeer in de transitie van oud naar nieuw. Dat betekent investeren in om- en bijscholing, herontwerp van functies en waar nodig persoonlijke begeleiding. Een recente Harvard-publicatie betoogt dat reskilling niet louter een trainingsprogramma is, maar een veelzijdig verandertraject: leidinggevenden moeten reskilling en verandering integraal benaderen – van werving tot loopbaanpaden – zodat medewerkers daadwerkelijk de sprong naar nieuwe competenties maken. 
• Betrek medewerkers als actieve deelnemers in de verandering. Laat ze meedenken over implementatie, laat early adopters pilot-projecten draaien en feedback geven, organiseer townhall-bijeenkomsten waar zorgen en ideeën gedeeld kunnen worden, en richt “werkgroepjes toekomst” in waarin verschillende lagen van de organisatie meepraten over de vaardigheden die nodig zijn voor de strategie. Uit onderzoek blijkt dat werknemers sneller bereid zijn zich om- of bij te scholen wanneer ze inspraak krijgen in de vormgeving van die trajecten.  
• Waak voor veranderstress. Te veel verandering in één keer? Mensen raken overweldigd en kunnen in de weerstand schieten. Doseer het tempo en biedt houvast. Check regelmatig in bij je team: Hoe ervaren zij de veranderingen? Welke ondersteuning hebben ze nodig om mee te komen?  AI mag processen dan veranderen, de menselijke factor blijft essentieel. Een leider die open gesprekken voert over emoties, ervaringen en behoeften, bouwt veerkracht op in zijn team. 
• Blijf vooruitdenken. Leidinggevenden in het AI-tijdperk moeten niet alleen managen wat vandaag speelt, maar bezig zijn met de ontwikkeling van morgen. Dit kan inhouden dat men al vooruitdenkt over de volgende golf van innovatie (bijvoorbeeld verdere automatisering, of nieuwe rollen die nu opkomen zoals AI ethicist of automation coach). Leiders die hier tijdig mee aan de slag gaan – door learning journeys uit te stippelen, talenten te rouleren tussen nieuwe projecten, en een cultuur van continuous improvement  te bevorderen – zorgen dat hun organisatie wendbaar blijft, wat de toekomst ook brengt. 

AI verandert alles, en geeft de kans om werk zinvoller en mensgerichter te maken. Leiders spelen hierin de hoofdrol. Voor L&D-professionals ligt de opdracht én kans om deze leiders te helpen zich te ontwikkelen tot wendbare, empathische en visionaire “AI-age leaders”. Dat betekent: leiders die zich voortdurend blijven ontwikkelen en als rolmodel een leercultuur neerzetten; die in hun teams nieuwsgierigheid en eigenaarschap aanmoedigen; die technologie omarmen zonder de menselijke maat te verliezen; en die hun mensen met compassie en duidelijkheid door verandering loodsen. 

Effectief AI-leiderschap draait om balans tussen hightech en high-touch. De organisaties die floreren, zijn diegenen waar leiders het potentieel van AI benutten én investeren in menselijk kapitaal. Uiteindelijk is AI slechts een middel; het zijn de mensen die het echte verschil maken.  

Aan jou als L&D-professional de mooie taak om dit kompas te helpen kalibreren. In het snel ontwikkelende AI tijdperk kan de L&Der een belangrijke en zelfs een bepalende rol vervullen. Door ervoor te zorgen dat jouw organisatie niet alleen de technologie onder de knie krijgt, maar vooral ook het vertrouwen en engagement van de mensen behoudt. Want de toekomst is technologie, maar bovenal menselijk. Zet die mens centraal – dan komt de rest vanzelf. 

Welke stap zet jij vandaag om jouw leiders klaar te maken voor AI? 

26 juni 2025

Bronnen: Deze blog is onderbouwd met inzichten uit o.a. Harvard Business Review, MIT Sloan Management Review, Deloitte-onderzoek en praktijkervaringen van VDS Training Consultants, vanzelsprekend met ChatGPT als schrijfcoach en hulpbron. Voor verdere verdieping, bekijk bijvoorbeeld de 5 eigenschappen van effectief leiderschap in AI-tijden, tips om eigenaarschap te vergroten in je team, en Harvard’s bevindingen over de verantwoordelijkheden van leiders bij reskilling. Door wetenschap te verbinden met praktijk kunnen we samen werken aan leiderschap dat klaar is voor de toekomst.